Bệnh co thắt tâm vị thời gian đầu thường tiến triển thầm lặng, triệu chứng nghèo nàn nên rất khó xác định lúc bệnh khởi phát. Hầu hết khi bệnh nhân đến khám thì thực quản thường đã giãn to.
I. Nguyên nhân:
Cho đến nay chưa xác định được nguyên nhân thực sự của bệnh co thắt tâm vị,nhưng có nhiều yếu tố liên quan đến sự xuất hiện của bệnh,đó là:
+ Tuổi: thường gặp ở người tuổi trẻ (18-40 tuổi).
+ Giới: Nữ giới hay bị bệnh co thắt tâm vị hơn Nam giới.
+ Cơ địa: thường gặp ở những bệnh nhân có dạng thần kinh không cân bằng, dễ xúc cảm, đặc biệt là những người cường hệ phó giao cảm.
+ Chế độ ăn uống: hay gặp ở những người có chế độ ăn nhiều Gluxit,ít Protit và thiếu Vitamin nhóm B.
+ Yếu tố vật lý: thức ăn quá nóng hay quá lạnh đều có thể làm tình trạng co thắt tâm vị nặng hơn.
+ Các bệnh lý khác trong cơ thể: các bệnh nhiễm trùng toàn thân (sốt phát ban,lao,giang mai…),các chất độc đối với thần kinh (rượu,thuốc lá,chất hoá học…),các rối loạn nội tiết,viêm dính quanh thực quản,loét tâm vị,giảm trương lực hoăc giảm nhu động cơ thực quản…
Như vậy,có thể thấy co thắt tâm vị không hẳn là một bệnh riêng mà là một tình trạng bệnh lý do những nguyên nhân bẩm sinh hay mắc phải.
II. Triệu chứng chuẩn đoán
Thời gian đầu bệnh thường tiến triển tiềm tàng,triệu chứng nghèo nàn nên khó xác định thời gian khởi phát.Khi bệnh nhân đến khám thì thực quản thường đã giãn to.
1.Triệu chứng lâm sàng:
+ Toàn thân: khi bệnh ở giai đoạn muộn thì bệnh nhân có tình trạng suy dinh dưỡng nặng.
+ Khó nuốt,nuốt nghẹn: mức độ phụ thuộc vào tính chất lý hoá của thức ăn và vào từng bệnh nhân cụ thể.Có bệnh nhân uống được sữa nhưng uống nước khó,ăn thức ăn lạnh được nhưng ăn thức ăn nóng khó hoặc ngược lại.
+ Cảm giác nặng tức trong lồng ngực và đau vùng sau xương ức,nhất là sau khi ăn.
+ Oẹ : là hiện tượng thức ăn đọng lại trong đoạn thực quản bị giãn trên chỗ hẹp trào ngược ra miệng.Lúc đầu,oẹ xuất hiện ngay sau ăn,số lượng ít và chưa lên men,độ toan thấp.Về sau do thực quản trên chỗ hẹp giãn nhiều,sự cản trở lưu thông thức ăn qua thực quản tăng lên dẫn tới oẹ xa sau bữa ăn,số lượng nhiều (200-300 ml),chất nôn lên men,chua nồng,thối,lẫn với thức ăn chưa tiêu và cả niêm dịch nhầy.Có bệnh nhân phải ngủ ở tư thế nửa nằm nửa ngồi vì khi chuyển từ tư thế ngồi sang nằm thường gây ọe rất nhiều.
2. Triệu chứng cận lâm sàng:
+ Xét nghiệm X.quang:
– Chiếu X.quang tư thế đứng: thấy hình ảnh thuốc đọng lại trên chỗ hẹp.Tâm vị có độ mở khác nhau tuỳ từng trường hợp.Có thể thấy hình ảnh thuốc cản quang xuống như tuyết rơi ở đoạn thực quản giãn khi thực quản chưa được rửa sạch.Nhu động thực quản thưa thớt,đôi khi có sóng nhu động phản hồi làm thuốc cản quang bị trào ngược.
– Chụp X.quang thực quản tư thế đứng: có thể thấy mất hình túi hơi dạ dày,phần dưới thực quản bị chít hẹp trong khi phần trên bị giãn to.Dựa vào hình ảnh chụp X.quang có thể chia ra hai loại:
* Loại 1: đoạn hẹp thực quản ngắn và sát ngay trên cơ hoành,phần trên thực quản giãn rất to và gấp khúc (thực quản có hình cái Bít tất).Loại này hay gặp (chiếm khoảng 70% số bệnh nhân).
* Loại 2: đoạn hẹp thực quản dài và phần trên chỗ hẹp giãn vừa phải (thực quản có hình củ cải).Loại này ít gặp hơn loại 1 (chiếm khoảng 30% số bệnh nhân).
+ Soi thực quản: thấy tâm vị đóng kín,niêm mạc bị viêm,phù nề,xung huyết hoặc có những vết loét.
+ Ngoài ra có thể dùng một số phương pháp khám cận lâm sàng khác như: đo áp lực thực quản,chụp thực quản cắt lớp vi tính (CT)…
III. Tiến triển- biến chứng
1.Tiến triển:
Bệnh diễn biến thất thường.Các rối loạn cơ năng không song song với độ giãn của thực quản.Ơ một số trường hợp bệnh dĩên biến chậm và âm thầm,bệnh nhân sống bình thường trong một thời gian dài.Ơ một số khác bệnh diễn biến thành từng đợt.Bệnh nhân có thể bị tử vong đột ngột do phản xạ tim mạch hay dây X hoặc do ngạt thở vì trào ngược thức ăn vào khí quản.Ơ giai đoạn muộn và không được điều trị tốt,bệnh nhân có thể chết vì suy dinh dưỡng.
2. Biến chứng:
Nếu không được điều trị kịp thời,bệnh có thể có các biến chứng sau:
+ Tại chỗ:
– Viêm loét thực quản.
– Sẹo xơ gây chít hẹp thực thể thực quản.
– Chèn ép khí quản,tĩnh mạch,tim…do đoạn thực quản giãn.
– Viêm phổi,apxe phổi do trào ngược thức ăn
– Ung thư hoá tại vùng viêm mãn tính của thực quản.Cũng cần chú ý là có trường hợp giãn thực quản thứ phát sau Ung thư thực quản.
+ Toàn thân:
– Tinh thần căng thẳng,buồn phiền,không muốn tiếp xúc với người khác.
– Suy dinh dưỡng: thường gặp ở bệnh nhân giai đoạn cuối.
Theo Suckhoedoisong
